Այլանթ բարձրաբուն

Այլանթ բարձրաբուն
Այլանթ բարձրաբուն
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Օճառածաղկավորներ (Sapindales)
Ընտանիք	Սիմարուբազգիներ (Simaroubaceae)
Ցեղ	Երկնածառ (Ailanthus)
Տեսակ	Այլանթ բարձրաբուն (A. altissima)
Միջազգային անվանում
Ailanthus altissima Swingle

Այլանթ բարձրաբուն (լատին․՝ Ailanthus altissima), սիմարուբազգիների ընտանիքին պատկանող ծառատեսակ։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծառի բարձրությունը հասնում է մինչև 30 մետրի։ Բունը հարթ է, գորշամոխրավուն, սաղարթը լայն ձվաձև է։ Ընձյուղները ծածկված են թեթևակի աղվամազով, դեղնաշագանակագույն են։

Տերևները բարդ են՝ կենտ փետրաձև, 45-60 սմ երկարությամբ, կազմված 13-25 տերևիկներից։ Ծաղիկները երկսեռ են կամ արական, հավաքված 10-20 սմ երկարությամբ ծաղկափթթություններում։ Պտուղները երկարավուն են, անկանոն ռոմբաձև, սերմը գտնվում է կենտրոնում։

Ծաղկում է հունիսին, պտուղները հասունանում են հոկտեմբեր-նոյեմբերին։

Վայրի վիճակում տարածված է Չինաստանում։ Հայաստանում մշակվում է 19-րդ դարի վերջերից։ Հատկապես շատ է տարածված Զանգեզուրում, որտեղ սխալմամբ «վայրի ընկուզենի» է անվանվում։

Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաջողությամբ է աճում ծովի մակերևույթից մինչև 1500-1600 մ բարձրությունների վրա։ Շատ չորադիմացկուն և բավականին ջերմասեր ու լուսասեր բույս է։ Հողի նկատմամբ պահանջկոտ չէ։ Առատ արմատային մացառներ է տալիս, որի շնորհիվ մեծ հաջողությամբ օգտագործվում է հակաէրոզիոն տնկարկներում։ Շատ արագ է աճում։ Լավ է դիմանում քաղաքի յուրահատուկ պայմաններին։

Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեգետատիվ օրգանները տհաճ հոտ են արձակում։ Նպատակահարմար է օգտագործել Հայաստանի ցածրադիր շրջաններում, փլվածքների, ձորակների, հողալիցքերի, սողքերի, ավազների ամրացման համար, դաշտապաշտպան անտառաշերտերում, քարքարոտ, անբերրի հողամասերում։ Բազմանում է սերմերի և արմատային մացառների միջոցով^[1]։