Աղտորազգիներ
| Աղտորազգիներ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթաթագավորություն | Viridiplantae |
| Ինֆրաթագավորություն | Streptophyta |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Օճառածաղկավորներ (Sapindales) |
| Ընտանիք | Աղտորազգիներ (Anacardiaceae) R.Br., 1818 |
Աղտորազգիներ (լատին․՝ Anacardiáceae), ծաղկավոր բույսերի ընտանիք, հայտնի է 72-ից[1] մինչև 82[2] ցեղ, ավելի քան 500 տեսակ։
Տարածված են երկրագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում։
Հայաստանում բնականոն աճում են 3 ցեղի ներկայացուցիչներ՝ պիստակենի, դրախտածառ և աղտոր։
Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղտորազգիները հսկա ծառեր են (հիմնականում արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում) կամ թփեր, հիմնականում փետրաձև տերևներով։
Ծաղիկները հավաքված են հուաններում կամ ծաղկաբույլերում։ Ծաղիկները բավականին փոքր են, հաճախ միասեռ։ Բաժակաթերթերը և պսակաթերթերը հիմնականում 5-ական են։ Առէջները՝ 5 կամ 10։ Վարսանդը մեկ կամ մի քանի։
Սերմերը խոշոր են։
Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ընտանիքի ներկայացուցիչները տարածված են արևադարձերում և մերձարևադարձային գոտիներում։
Ռուսաստանում տարածված են պիստակենի, դրախտածառ և աղտոր։
Նշանակություն և կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղտորազգիների ընտանիքը շատ օգտակար է, տնտեսապես կարևոր բույսեր են, մարդուն հայտնի են դեռ վաղուց։
Մանգո հնդկական - արևադարձերի կարևոր պտղատու ծառեր են։ Շատ խոշոր ծառեր են, բարձրությունը՝ 30 մ։ Շատ տեսակների պտուղների քաշը հասնում է 1 կգ և պարունակում են մեծ քանակությամբ վիտամիններ, շաքար և լիմոնաթթու։
Արժեքավոր նշանակություն ունի պիստակենին, որի մշակումը միջերկրածովային երկրներում գոյություն ունի ավելի քան 2000 տարի։ Պիստակենին համարվում է արժեքավոր ընկույզների մշակության մեջ, լայնորեն օգտագործվում է հրուշակեղենի արտադրությունում։ Պիստակենին շատ չորադիմացկուն և երկարակյաց ծառ է (որոշ նմուշների տարիքը հասնում է 700-ի)[3]։
Շատ տեսակներ պարունակում են աղաղանյութ։
Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Actinocheita
- Anacardium
- Androtium
- Antrocaryon
- Apterokarpos
- Astronium
- Baronia
- Bonetiella
- Bouea
- Buchanania
- Campnosperma
- Cardenasiodendron
- Choerospondias
- Comocladia
- Cotinus
- Cyrtocarpa
- Dracontomelon
- Drimycarpus
- Ebandoua
- Euleria
- Euroschinus
- Faguetia
- Fegimanra
- Gluta
- Haematostaphis
- Haplorhus
- Harpephyllum
- Heeria
- Holigarna
- Koordersiodendron
- Lannea
- Laurophyllus
- Lithraea
- Loxopterigium
- Loxostylis
- Malosma
- Mangifera
- Mauria
- Melanochyla
- Metopium
- Micronychia
- Montagueia
- Mosquitoxylum
- Nothopegia
- Ochoterenaea
- Operculicarya
- Ozoroa
- Pachycormus
- Parishia
- Pegia
- Pentaspadon
- Pistacia
- Pleiogynium
- Poupartia
- Protorhus
- Pseudoprotorhus
- Pseudosmodingium
- Pseudospondias
- Rhodosphaera
- Rhus
- Schinopsis
- Schinus
- Sclerocarya
- Semecarpus
- Smodingium
- Solenocarpus
- Sorindeia
- Spondias
- Swintonia
- Tapirira
- Thyrsodium
- Toxicodendron
- Trichoscypha
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ The Plant List: Anacardiaceae
- ↑ Pell, Susan Katherine (2004-02-18). «Molecular Systematics of the Cashew Family (Anacardiaceae) (PhD dissertation at Louisiana State University)». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 9-ին.
- ↑ Шипунов А. Б. Семейство Сумаховые // Биология : Школьная энциклопедия / Белякова Г. и др. — М.: БРЭ, 2004. — 990 с. — ISBN 5-85270-213-7
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Линчевский И. А. Семейство Анакардиевые (Anacardiaceae) // Жизнь растений. В 6-ти т. / Гл. ред. и ред. тома А. Л. Тахтаджян. — М.: Просвещение, 1981. — Т. 5 (2). Цветковые растения. Двудольные. — С. 256—258. — 511 с. — 300 000 экз.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Anacardiaceae in Topwalks Արխիվացված 2021-01-27 Wayback Machine
- Anacardiaceae Արխիվացված 2005-03-15 Wayback Machine in L. Watson and M.J. Dallwitz (1992 onwards). The families of flowering plants. Արխիվացված 2007-01-03 Wayback Machine
- Family Anacardiaceae Արխիվացված 2016-03-23 Wayback Machine — Flowers in Israel
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղտորազգիներ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղտորազգիներ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
