Աքվիտանիա (երկրամաս)

Աքվիտանիա; ֆր.՝ Aquitaine
flag of Aquitaine?	Զինանշան
;	;
Երկիր	Ֆրանսիա
Կարգավիճակ	Ֆրանսիայի երկրամասեր
Մտնում է	Ֆրանսիայի մետրոպոլիս
Վարչկենտրոն	Բորդո
Խորհրդի նախագահ	Ալեն Րուսե
Բնակչություն (2008)	3 150 890
Խտություն	76,3
Տարածք	41 308 km
Հիմնադրված է	հունիսի 4, 1960 թ.
Սահմանակցում է	Պուատու-Շարանտա, Լիմուզան, Միջին Պիրենեյան մարզ և Նավառա
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
ISO 3166-2 կոդ	FR-B
Անվանված է	ջուր
	aquitaine.fr
	Աքվիտանիա Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աքվիտանիա (այլ կիրառումներ)

Աքվիտանիան (ֆրանսերեն՝ Aquitaine, բասկերեն՝ Akitania) Ֆրանսիայի պատմական երկրամասերից մեկն է, գտնվում է երկրի հարավարևմտյան մասում, Ատլանտյան օվկիանոսի ափին։

Աքվիտանիան կազմված է հինգ դեպարտամենտից (ֆրանսերեն՝ Départament)՝ Դորդոնիա (Dordogne), Ժիրոնդա (Gironde), Լո-է-Գարոն (Lot et Garonne), Լանդ (Landes) և Ատլանտյան Պիրենեյներ (Pyrénées Atlantiques), վերջինս հարակից է Իսպանիային՝ Պիրենեյներ լեռնաշղթայով, և իր հերթին բաժանվում է երկու պատմական մասի՝ Բասկերի երկիր (Pays Basque) և Բեարն (Béarn)։ Աքվիտանիայի մարզկենտրոնը Բորդոն է (ֆրանսերեն՝ Bordeaux)։

Մարզի խոշոր ագլոմերացիաներն են մարզկենտրոն Բորդոն, ԲԱԲը (Բայոն (Bayonne), Անգլե (Anglet), Բիարրից (Biarritz)) և Պոն (Pau))։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աքվիտանիա լատիներենից թարգմանած նշանակում է «ջրերի երկիր»։ Մարզի խոշոր գետերն են․

Գարոնա (Garonne) 647 կմ
Դորդոն (Dordogne) 483 կմ
Լո (Lot) 481 կմ
Ադուր (Adour) 335 կմ
Լեյր (Leyre) 118 կմ
Բիդասսոա (Bidassoa) 75 կմ
Նիվել (Nivelle) 45 կմ։

Աքվիտանիայում է գտնվում Արևմտյան Եվրոպայի ամենամեծ անտառը՝ Լանդերի սոճու անտառը։ Մարզի հարավով է անցնում Պիրենյան լեռնաշղթան՝ մարզում ամենաբարձր Օսսո լեռնագագաթով (Pic du Midi d'Ossau, 2.884 մ)։ Աքվիտանիայի հյուսիսում է նաև գտնվում Ֆրանսիայի ամենամեծ լիճը՝ Կարկանս-Հուրտին (Lac de Hourtin et de Carcans 56,67 կմ²)։

Տուրիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աքվիտանիայում է գտնվում աշխարհի ամենահայտնի գինու տեսակը Բորդոն, որը համարվում է մարզի հպարտություններից մեկը։ Եթե Ֆրանսիայի հարավարևելյան ծովափնյա մասը անվանում են Կապույտ ափ (ֆրանսերեն՝ Côte d'Azur ), ապա Աքվիտանիայի ատլանտյան ափը՝ արծաթյա ափ (ֆրանսերեն՝ Côte d'Argent)։ Ունենալով պատմամշակութային հարուստ ժառանգություն և շատ բարենպաստ աշխարհագրական դիրք, Աքվիտանիան համարվում է երկրի ամենատուրիստական մարզերից մեկը։ Մարզի հիմնական տուրիստներն են անգլիացիները՝ Պերիգորդում (Pèrigord) և Բորդոյում, գերմանացիներն ու հոլանդացիները մարզի ծովափնյա շրջաններում և իսպանացիները Բասկերի երկրում։

Աքվիտանիաի ծովափնյա քաղաքները (հյուսիսից-հարավ)

Սուլակ
Մոնտալիվէ
Հուրտէն
Կարկան
Պորժ
Լականո
Կապ-Ֆերրէ
Արկաշոն
Պիլա
Բիսկարոս
Միմիզան
Կոնտիս
Սենտ-Ժիրոնս
Մոլիեց-է-Մաա
Վիյո-Բուկո
Հոսսեգոր
Կապբրետոն
Բիարրից
Անգլետ
Սենտ-Ժան-դը-Լյուզ
Հենդայ

Գաստրոնոմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աքվիտանիան ունի հարուստ խոհանոց, տեղական մթերքներից են Բորդո գինիները (vins de Bordeaux), պերիգուրդիան և Լանդերի ֆուա գրան (Foie gras), Բայոնի ապխտած միսը (Jambon de Bayonne), Աժենի սալորաչիրը (Pruneaux d'Agen), Էսպելետի ծիծակը (Piment d'Espelette), Բորդոյի կանելեն (Canelés de Bordeaux) և այլն։ Բացի աշխարահահռչակ Բորդոյից մարզում կան նաև այլ գինեգործ շրջաններ՝ Բերժերակը (Bergereac), Տուրսանը (Tursan), Իրուլեգին (Irouléguy), Ժուրանսոնը (Jurançon), Բեարնը (Béarn)։ Այլ ալկոհոլային խմիչքներից են Արմանիակը (Armagnac), Իզարրան (Izarra), Գասկոնիայի Ֆլոկը (Floc de Gascogne) և այլն։

Լեզուներ, բարբառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարզը ունի հարուստ պատմամշակութային նշանակություն, Աքվիտանիայում բացի ֆրանսերենից խոսում են այլ տեղական լեզուներով, այն է բասկերեն, օքսիտաներեն, սանտօնժերեն, այս լեզուներն իրենց հերթին բաժանվում են բարբառների ( գասկոներեն, բեարներեն և այլն )։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աքվիտանիան սպորտի երկիր է, աշխարհին հայտնի է Ֆրանսիայի ներկայիս չեմպիոն Բորդոի ֆուտբոլային ակումբը (Les Girondins de Bordeaux), ինչպես նաև Բայոնի, Բիարրիցի ռեգբին։ Գտնվելով օվկիանոսի և լեռների միջև Աքվիտանիան ունի բարձրագույն ջրային և լեռնային սպորտկենտրոններ։ Բայց Աքվիտանիան նախ և առաջ առանձնանում է իր ավանդական, ժողովրդական սպորտաձևերով, ինչպիսիք են Լանդերի ցլամարտը, բասկերի պելոտան (la pelote basque) և ուժային խաղերը։