Ադրիանապոլսի պայմանագիր

Ադրիանապոլսի պայմանագիր
Ռուսաստանի և Թուրքիայի Ադրիանապոլսի խաղաղության պայմանագիրը
	; Մոսկվան հաղթակամար Սանկտ Պետերբուրգում, կանգնեցված 1828-1829 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմի հաղթանակի պատվին
Պայմանագրի տիպ	խաղաղության պայմանագիր
Ստորագրվել է; — վայր	1829 թ. սեպտեմբերի 14 (2); Ադրիանապոլիս
Ստորագրել են	Ալեքսեյ Օրլով, Ֆյոդոր Պալեն (Ռուսաստան) և Մեհմեդ Սադըկ Էֆենդի, Աբդուլ Կադր Բեյ (Օսմանյան կայսրություն)
Կողմեր	Ռուսաստան Օսմանյան կայսրություն
	Վիքիդարան պարունակում է տեքստը.; ru:Андрианопольский мирный договор (1829)

Ադրիանապոլսի պայմանագիր, կնքվել է 1829 թվականի սեպտեմբերի 2-ին, 1828-1829 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ավարտից հետո։ Համաձայն պայմանագրի՝

Ռուսական կայսրությանն էր անցնում Հարավային Կովկասի սևծովյան առափնյա շրջանները՝ Փոթի նավահանգստով
Ռուսական կայսրությանն էր անցնում Ախալցխան ու Ախալքալաքը
Արևմտյան Հայաստանում ռուսների գրաված մյուս գավառները վերադարձվում էին օսմանյան Թուրքիային

Բաղկացած է 16 հոդվածից և մեկ առանձին ակտից։ Ադրիանուպոլսի հաշտության պայմանագրով Ռուսաստանին անցան Դանուբի գետաբերանն իր կղզիներով, Սև ծովի կովկասյան ափերը՝ Կուբանի գետաբերանից մինչև Աջարիայի հյուսիսը՝ Անապա և Փոթի նավահանգիստներով, Ախալցխայի փաշայությունը՝ Ախալքալաք և Ախալցխա բերդերով։ Ռուսահպատակներին իրավունք վերապահվեց ազատ առևտուր անել Թարքիայում, ռուսական և օտարերկրյա առևտրական նավերին թույլատրվեց անարգել անցնել Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցներով։ Թուրքիան պարտավորվեց 1,5 տարում վճարել 1,5 միլիոն հոլանդ, գուլդեն ռազմատուգանք, ճանաչեց Հունաստանի, Մոլդավիայի, Վալախիայի ու Սերբիայի ինքնավարությունը։

13-րդ հոդվածով սահմանվեց փոխադարձ գաղթի իրավունք։ Թուրքահպատակ հայերը կարող էին 18 ամսվա ընթացքում, իրենց շարժական գույքով, տեղափոխվել Ռուսաստան։ 1829–1830 թվականներին շուրջ 75-80 հազար հայ Էրզրումից (Կարին), Կարսից, Բայազետից գաղթեց Հարավային Կովկաս։ Թուրքիան ճանաչեց Վրաստանի, Իմերեթի, Մեգրելիայի ու Գուրիայի, ինչպես և 1828 թվականի Թուրքմենչայի պայմանագրով Երևանի և Նախիջևանի խանությունների միացումը ռուսական կայսրությանը։ Ադրիանուպոլսի հաշտության պայմանագիրը ամրապնդեց Ռուսաստանի տնտեսական–քաղաքական դիրքը Բալկաններում, Սև ծովի ու նեղուցների վրա և Հարավային Կովկասում։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

11-րդ դասարանի հայոց պատմության դասագիրք

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադրիանապոլսի պայմանագիր» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 92)։